Dziś 2. listopada, w katolickiej tradycji jest to Dzień Zaduszny, dzień wspominania osób zmarłych.

Jest to odpowiedni czas, żeby przybliżyć temat leśnych mogił.

Las od zawsze był niemym świadkiem historii. Stał się miejscem spoczynku dla osób miejscowych jak i  tych z dalekich stron, których los przygnał w to miejsce, jak myśleli tylko na chwilę.

Na terenie mrągowskich lasów znajdują się cmentarze przywioskowe (Borowo, Gązwa, Gajno, Wola Maradzka, Święta Lipka), cmentarze przy dawnych majątkach ziemskich (Brejdyny tzw. Cmentarna Góra; cmentarz pracowników majątku Gajno; grobowiec właścicieli majątku Sorkwity) oraz mogiły jedno- lub kilkuosobowe.

5km od Mrągowa, przy miejscowości Kromnice, znajduje się grób znany jako mogiła dróżnika. Jednak jak udało się ustalić miejscowemu podleśniczemu, najprawdopodobniej jest to mogiła włoskiego żołnierza powracającego z frontu, któremu nie udało się dotrzeć do domu.

W lesie pomiędzy miejscowościami Stamka i Lasowiec znajdują się groby rodziny: rodziców oraz dwójki dzieci. Zostali oni zamordowani w trakcie II wojny światowej, a o miejsce ich spoczynku zadbali współmieszkańcy.

Na terenie leśnictwa Dębowo znajdują się dwie mogiły 5 rosyjskich żołnierzy z I wojny światowej, a nieopodal pojedyncza mogiła żołnierza niemieckiego z okresu II wojny światowej.

To tylko niektóre z naszych leśnych mogił. Podane zostały tylko suche fakty, opis zdarzeń, które zapisały się w pamięci miejscowej ludności. Jakie ludzkie tragedie kryją się za tymi cichymi świadkami historii, pozostaje nam się tylko domyślać. Wprawiają w zadumę i przywołują do refleksji. Gdy znajdziemy się w pobliżu nich zatrzymajmy się, odgarnijmy nieco liści, pomóżmy zachować je dla kolejnych pokoleń jako pamiątkę i przestrogę z dawnych lat.

Wszystkie mogiły i cmentarze znajdziecie Państwo na stronie czaswlas.pl zaznaczając zakładkę „Historyczne”.