2 lutego po raz 22. obchodzimy w Polsce Światowy Dzień Mokradeł. To ogólnoświatowa kampania, której celem jest zwiększanie świadomości w zakresie terenów podmokłych. Światowy Dzień Mokradeł obchodzony jest na pamiątkę rocznicy podpisania Konwencji o obszarach wodno-błotnych, zwaną również konwencją ramsarską. Ten międzynarodowy traktat przyjęto w 1971 r., a jego sygnatariuszami są aż 172 państwa.

Hasło tegorocznego dnia to „Już czas na przywrócenie mokradeł”. Skąd nacisk na słowo „Już”? Otóż od 1970 roku ponad 35% światowych mokradeł uległo degradacji i, pomimo zdawałoby się rosnącej świadomości społeczeństwa, proces ten postępuje coraz szybciej. Tegoroczny temat podkreśla pilną potrzebę priorytetowego traktowania rekultywacji mokradeł i wzywa wszystkich do podjęcia kroków w celu ożywienia i przywrócenia zdegradowanych terenów podmokłych.           

Tereny podmokłe znikają trzy razy szybciej niż lasy. Odwrócenie tego trendu ma kluczowe znaczenie i jest wiodącą kampanią dostarczającą inspiracji do odbudowy ekosystemów na całym świecie.

Mokradła są to tereny łączące cechy siedliska lądowego i wodnego, stale bądź okresowo nasycone lub zalane wodą. Do śródlądowych terenów podmokłych zalicza się bagna, torfowiska, jeziora, rzeki i tereny zalewowe. 

Tereny podmokłe pełnią istotne dla społeczeństwa funkcje. 40% gatunków z całego świata żyje lub rozmnaża się na terenach podmokłych. Odtwarzanie mokradeł podtrzymuje działanie łańcucha pokarmowego oraz kształtuje przestrzeń dla dzikiej przyrody. Mokradła stanowią naturalny filtr wody, usuwają zanieczyszczenia oraz zasilają lokalne zasoby wodne. Poszczególne typy mokradeł, a zwłaszcza torfowiska, lasy namorzynowe, obszary pływowe i podmorskie łąki pochłaniają węgiel z wyjątkową wydajnością, łagodząc zmiany klimatyczne. Mokradła działają jak gąbki, które pochłaniają nadmiar wody pochodzącej z opadów deszczu oraz z terenów zalanych wskutek powodzi, łagodzą fale sztormowe, a także zapewniają ochronę społeczności przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi.

Jednym z gatunków związanych z mrągowskimi terenami podmokłymi jest nasz skrzydlaty przyjaciel, na którego donośny głos już czekamy z utęsknieniem, a mianowicie żuraw. Żurawie korzystają z obszarów podmokłych zarówno w trakcie wędrówek jak i w okresie lęgowym. Z roślin chronionych, które związały się ze środowiskiem podmokłym, można wymienić rośliny torfowiskowe takie jak rosiczka okrągłolistna (dożywiająca się owadami), bagno zwyczajne (stosowane dawniej jako środek odstraszający mole w szafach), żurawina błotna (przetwory z niej idealnie pasują jako dodatek do mięs) czy bażyna czarna. Rośliny terenów podmokłych są w mniejszym stopniu zinwentaryzowane niż rośliny stricte z lasów czy pól ze względu na niedostępność tych terenów, czasem niebezpiecznych dla samotnego wędrowca. Choć niektórzy uważają, że właśnie dzięki temu są jedyne w swoim rodzaju. Jak to mówią – chodzenie po bagnach wciąga i w przenośni i dosłownie 😊

Najcenniejszym pod względem przyrodniczym obszarem podmokłym w Nadleśnictwie Mrągowo jest obszar rezerwatu Gązwa. Jest to rozległe torfowisko o powierzchni ponad 200ha, porośnięte typową roślinnością torfowiskową oraz karłowatymi sosnami.

Kolejnym obszarem wodno-błotnym uznanym za rezerwat przyrody jest rezerwat Piłaki, leżący na terenie leśnictwa Borówko. Jako jedyny spośród naszych czterech mrągowskich rezerwatów (obok rezerwatów Gązwa, Dębowo i Bukowy) jest rezerwatem faunistycznym i został powołany dla ochrony noclegowiska żurawi w okresie migracji.

Najczęstszą formą ochrony w przypadku mokradeł jest ochrona bierna, czyli pozostawienie natury samej sobie. Jednak w przypadku obszarów, na których kiedyś prowadzono osuszanie terenów, konieczne są aktywne działania. Są to zazwyczaj prace hydrotechniczne wznoszące urządzenia spowalniające odpływ wody, a zwiększające małą retencję wodną.

A w jaki sposób Nadleśnictwo Mrągowo włączyło się w obchody Światowego Dnia Mokradeł?

31 stycznia przeprowadziliśmy warsztaty z Ochotniczym Hufcem Pracy dotyczące mokradeł oraz mogliście Państwo usłyszeć wywiad w naszej mrągowskiej rozgłośni radiowej Meloradio, którego skrótem jest powyższy artykuł.